Την εισήγησή τους για το σοβαρό ζήτημα της  Προσβασιμότητας των Ατόμων με Αναπηρία παρουσίασαν την Πέμπτη 9 Μαρτίου 2006 στην αρμόδια Διακομματική Επιτροπή της Βουλής οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας Δημήτρης Κωνσταντάρας και Παναγιώτης Μελάς.

Τα κυριότερα σημεία της εισήγησης :

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Είναι κοινώς παραδεκτό ότι τα Άτομα με Ειδικές ανάγκες στη χώρα μας ζουν ως πολίτες β’ κατηγορίας. Δεν τολμούν να βγουν από το σπίτι τους και να προσπαθήσουν να έχουν μια φυσιολογική ζωή και αυτό γιατί δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν. Ίσως μπορούν να πάρουν το λεωφορείο και το μετρό, αλλά το ζήτημα είναι πώς θα φτάσουν μέχρι εκεί…

Στην Αμερική και σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, τα άτομα με αναπηρία κυκλοφορούν στο δρόμο, βρίσκονται ανάμεσα στους υπόλοιπους ανθρώπους, ζουν μια ζωή όσο το δυνατόν φυσιολογική. Είναι αδιανόητο για κάποιον να παρκάρει σε θέση αναπήρων, να κλείσει την πρόσβαση για τα αναπηρικά καροτσάκια η να εμποδίσει το περπάτημα στον οδηγό των τυφλών. Είναι τρόπος ζωής.

Στην Ισπανία πριν από λίγα χρόνια έγινε μια μεγάλη διαφημιστική καμπάνια η οποία κατάφερε να αλλάξει κατά πολύ τη συμπεριφορά από και προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Αναφέρουμε το παράδειγμα αυτής της χώρας γιατί ως λαοί μοιάζουμε στην ιδιοσυγκρασία, στην ευαισθησία και την αναισθησία…

Αυτό που χρειάζεται, πέρα από νόμους και έργα, είναι να αλλάξει η νοοτροπία του Έλληνα ως προς αυτό το ζήτημα. Και αυτό για να γίνει χρειάζονται πολλές συντονισμένες και ταυτόχρονες ενέργειες.

Άλλωστε –χρησιμοποιώντας τον Αριστοτελικό όρο- είμαστε, δυστυχώς, όλοι μας, εν δυνάμει ΑμεΑ, αφού δε γνωρίζουμε το μέλλον. Γνωρίζουμε όμως από την άλλη, πως θα γεράσουμε και θα αποκτήσουμε μερικά από τα προβλήματα των αναπήρων που αυτή τη στιγμή τα προσπερνούμε.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗ

Το ενημερωτικό «Νέο Ξεκίνημα» θα γίνει απαραίτητα από τα σχολεία. Α. Ενημέρωση σε παιδιά, δασκάλους, καθηγητές και γονείς στο σχολείο.
Β. Ενημέρωση των Τοπικών Αυτοδιοικήσεων ( και σε προέκταση της κάθε τοπικής κοινωνίας) μέσα από ομιλίες και παρουσιάσεις αρχικά στα Δημοτικά διαμερίσματα, παρουσία σε δημοτικά και νομαρχιακά συμβούλια.
Γ. Μια μεγάλη καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης όλων των φορέων που εμπλέκονται στο πρόβλημα και έχουν τη δυνατότητα να δώσουν λύσεις σε συνδυασμό με την αστυνόμευση και μεγάλα πρόστιμα προς τους παραβάτες. Φυλλάδια, εκπομπές σε ραδιόφωνο και τηλεόραση, συνεντεύξεις σε εφημερίδες και περιοδικά, ειδικές εκδηλώσεις σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους, κοινωνικά «διαφημιστικά» μηνύματα γραφικών, ήχου ΚΑΙ εικόνας που θα προβάλλουν οι σταθμοί και τα κανάλια στις ζώνες υψηλής τηλεθέασης και όχι τις μεταμεσονύκτιες ώρες,  και θα δημοσιεύουν οι εφημερίδες.

Δ. Συσκέψεις για την αστυνόμευση. Το θέμα είναι αρμοδιότητα των δήμων και φυσικά ο κάθε δήμος μπορεί να εφαρμόζει τη δική του τακτική. Ωστόσο, ίσως θα μπορούσε για το συγκεκριμένο ζήτημα να υπάρξει συζήτηση και σύγκλιση απόψεων, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται οι παραβάτες σε όλους τους δήμους με τον ίδιο τρόπο και γενικά να υπάρξει συντονισμός των δράσεων που αναλαμβάνουν οι τοπικοί φορείς.

Ε. Συσκέψεις με τις Ομοσπονδίες Αναπήρων αφού ένα κύριο μέλημά μας είναι η διαφύλαξη των «οδηγών» των τυφλών και η πρόσβαση για τα αναπηρικά καροτσάκια στο πεζοδρόμιο. Οι πολίτες πρέπει να ευαισθητοποιηθούν, και αυτό είναι ένα θέμα που λειτουργεί και λίγο αντιδραστικά, όχι μόνο μέσω «ευαισθητοποίησης».Αν δεν βλέπουμε ποτέ ανθρώπους με καροτσάκι να προσπαθούν να περάσουν και να μη μπορούν, τότε ξεχνάμε ότι υπάρχουν και μέσα στο χάος της ανυπαρξίας παρκαρίσματος παρκάρουμε εκεί που δεν θα έπρεπε. Η στιγμιαία σκέψη –και δικαιολογία προς τον εαυτό μας- είναι ότι «μάλλον δε θα περάσει κανείς που να χρειάζεται τη ράμπα» και ότι «σιγά μη με γράψουν». Μήπως και οι ανάπηροι θα πρέπει να βγαίνουν περισσότερο έξω, ξεπερνώντας τις φοβίες τους και να υπάρξει επιπλέον και πρωτοβουλία από τους συνδικαλιστές τους να βγουν έξω και να αναδείξουν στην κοινωνία το πρόβλημα.

MEΤΡΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πρώτη και απαραίτητη προυπόθεση για να βελτιωθεί η κατάσταση
είναι οπωσδήποτε η τήρηση όλων όσων έχουν νομοθετηθεί , διαταχθεί, αποφασιστεί. Και κρίνεται χρήσιμη η δραστηριοποίηση της Διακομματικής Επιτροπής με έργο την διαπίστωση εάν όλα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως, τηρούνται.
Δεύτερο, εξίσου απαραίτητο και σημαντικό είναι να γίνει κατανοητή  από όλους τους μη ανάπηρους πολίτες η έννοια της προσβασιμότητας, η σημασία της για τις «ευαίσθητες» αυτές ομάδες, οι διαστάσεις της και οι σύγχρονες τάσεις που τη διέπουν.

 Πρέπει συνεπώς, μέσα από τους κατάλληλους επικοινωνιακούς χειρισμούς , με τη βοήθεια της Δημόσιας Τηλεόρασης και με τη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Παιδείας να αρχίσει να «περνάει»  αρχικά στα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου η έννοια του περιβάλλοντος, που επιτρέπει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας χωρίς διακρίσεις φύλου, ηλικίας και λοιπών χαρακτηριστικών (αναπηρία, σωματική διάπλαση, δύναμη αντίληψη, κ.λ.π.) να μπορούν αυτόνομα, με ασφάλεια και με άνεση να προσεγγίσουν και να χρησιμοποιήσουν τις προσφερόμενες (υποδομές) υπηρεσίες και αγαθά. Η ενημερωτική αυτή εκστρατεία, για να επιφέρει τα απαιτούμενα αποτελέσματα, θα πρέπει να συνοδεύεται από εντατικούς ελέγχους και αυστηρά πρόστιμα, όποτε κρίνεται απαραίτητο, εκ μέρους των οργάνων της πολιτείας. Η αστυνόμευση πρέπει να γίνεται από την Ελληνική Αστυνομία αλλά και την Δημοτική Αστυνομία, όπου υπάρχει, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται οι παραβάτες σε όλη τη χώρα με τον ίδιο τρόπο.  Ειδικά για το ζήτημα της προσβασιμότητας, πρέπει να τηρείται ιδιαίτερα η διαφύλαξη των οδηγών των τυφλών και η πρόσβαση για τα αναπηρικά καροτσάκια στο πεζοδρόμιο. Αναγκαία κρίνεται η ανακατασκευή μεγάλου αριθμού πεζοδρομίων ώστε να πληρούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, όπως ήδη γίνεται σε αρκετές πόλεις

Ενημέρωση – Επικοινωνία-Αγωγή

Γιατροί και ειδικοί επιστήμονες που θα συνεργαστούν με παιδοψυχολόγους και επικοινωνιολόγους σε προγράμματα που θα εφαρμοστούν το ταχύτερο δυνατόν στα Δημοτικά Σχολεία αρχικά και με ποικιλία Κοινωνικών Μηνυμάτων από την Τηλεόραση, θα πρέπει να αναλύσουν οπωσδήποτε τη Δεύτερη Διάσταση της έννοιας : Εκτός δηλαδή από την διάσταση της φυσικής πρόσβασης, μπορεί άραγε ένα ανάπηρο άτομο να πάει όπου θέλει, όπου πρέπει, όπου έχει δικαίωμα να πάει ; Του δίνονται οι δυνατότητες; Του επιτρέπεται από τη λειτουργία της σύγχρονης κοινωνίας  να χρησιμοποιήσει   την υπηρεσία και το αγαθό που θέλει, να επικοινωνήσει και να πληροφορηθεί όπως όλοι, να προσπαθήσει με μια έννοια να γίνει αυτεξούσιο; Έχει εν ολίγοις ανεμπόδιστη πρόσβαση στην αυτονομία και την ασφάλεια, οι οποίες εν τέλει είναι οι καθοριστικές παράμετροι που διασφαλίζουν σε κάθε άτομο την ελευθέρια επιλογών σε κάθε στιγμή της ζωής του ; Κι αν όχι, ποιοι είναι οι παράγοντες που δημιουργούν τα εμπόδια;

Η υπουργός Παιδείας κ. Γιαννάκου, που εκλήθη στην Επιτροπή, έδωσε  την άλλη διάσταση στον όρο προσβασιμότητα, αναφερόμενη στην «αυτόνομη διαβίωση του ατόμου»  όπως έχει διακηρυχθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Και ανέφερε το παράδειγμα ενός παραπληγικού που προτίμησε να φύγει από την Ελλάδα και να μείνει στις Βρυξέλλες αφού εκεί μπορεί να ζήσει χωρίς τη βοήθεια κανενός.

Εθνικό Σχέδιο Δράσης

Κρίνεται αρχικά απαραίτητη η νομοθετική κατοχύρωση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προτείνει να μη σχεδιάζεται καμιά πολιτική δε θα προβλέπει και δε θα διασφαλίζει την προσβασιμότητα και τελικά τη δημιουργία Εθνικού Σχεδίου Δράσης ώστε να επιτευχθεί ο συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων.        
 Για να δημιουργηθούν οι οικονομικές προϋποθέσεις (εξεύρεση πόρων), ώστε να αναπτυχθούν οι δράσεις για την προσβασιμότητα, θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί ένα ειδικό τέλος επί του τζίρου των καζίνων της χώρας όπως συμβαίνει στη Φινλανδία για παράδειγμα ή και η δημιουργία ενός λαχείου γι’ αυτό το σκοπό όπως συμβαίνει στην Ισπανία.

Συντονισμός των δράσεων.

Στο Ίλιον κατοικούν πολλοί ανάπηροι λόγω της ύπαρξης εκεί ενός ιδρύματος περίθαλψης. Άρα από εκεί, απ’ αυτόν τον πυρήνα, θα μπορούσε να ξεκινήσει μια δράση, αφού εκεί υπάρχουν οι περισσότεροι που έχουν ανάγκη.

Λίγα αλλά σωστά.

Οι ίδιοι οι ανάπηροι θεωρούν καλύτερο να γίνεται - για παράδειγμα-  ένας δρόμος ολόκληρος με τις υποδομές προσβασιμότητας παρά πολλοί που δε συνδέονται μεταξύ τους. Αυτό διευκολύνει πολύ περισσότερο τα ανάπηρα άτομα αφού θα γνωρίζουν πως στο συγκεκριμένο δρόμο θα μπορούν να κινηθούν με άνεση. Προτιμότερο λοιπόν να προχωρούμε λίγο-λίγο και με σχέδιο ώστε να δημιουργηθεί τελικά ένα «δίκτυο» από υποδομές για την πρόσβαση των Αναπήρων παρά να αναπτύσσουμε πολλές και μη συνδεόμενες μεταξύ τους δράσεις.

Πολυμερισμός των Οργανώσεων
Μιλώντας σε συνεδρίαση της Επιτροπής ο Υφυπουργός Μεταφορών κ. Νεράντζης, χαρακτήρισε ως « πολύ αρνητικό παράγοντα» στη βοήθεια που επιχειρεί να δώσει η όποια πολιτική ηγεσία στους Αναπήρους, τον πολυμερισμό των οργανώσεών τους . Και ανέφερε ένα παράδειγμα με τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργήθηκαν με τα 15 νέα αυτοκίνητα που παρέλαβε το Υπουργείο και τα διέθεσε στην Εθνική Συνομοσπονδία αναπήρων για να τα διανείμει.

Επισκεψιμότητα
Μιλώντας στην Επιτροπή, η Μαρίλη Χριστοφή, ειδική συνεργάτις του Γιάννη Βαρδακαστάνη, ανέλυσε την έννοια της «επισκεψιμότητας» σε δημόσιους και κοινόχρηστους χώρους όπου δεν υπάρχει υποδομή προσβασιμότητας .  Αφορά στους ιδιωτικούς χώρους (κτίρια), όπου χρειάζεται νόμος  που θα υποχρεώνει τους κατασκευαστές (με την παράλληλη χορήγηση κινήτρων) να δημιουργούν υποδομές (ράμπες, ανελκυστήρες), ώστε να μπορεί ο ανάπηρος να επισκεφθεί συγγενείς, συνεργάτες και φίλους στο σπίτι ή στην εργασία τους. Η αρχή της επισκεψιμότητας έχει αρχίζει να εφαρμόζεται σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Αθλητισμός.
Οι πιο δυνατοί, οι πιο τολμηροί ασχολούνται με τα σπορ, ένας τομέας που είναι αρκετά ανεπτυγμένος στη χώρα μας, ίσως να είναι μία αχτίδα φωτός στο όλο ζήτημα των Αναπήρων. Οι αθλητές της Παραολυμπιάδας, αλλά και όλοι οι «ερασιτέχνες» ανάπηροι αθλητές έχουν μέσα τους τη δύναμη και προσπαθούν να βρίσκουν λύσεις εκεί που δεν υπάρχουν, εκεί που οι συμπολίτες τους δείχνουν αδιαφορία. Απαραίτητο : Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν οι εμπειρίες τους και το παράδειγμά τους από τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να αναδειχθούν τα  προβλήματα των Ατόμων με Αναπηρίες.

Αστυνόμευση – Εξαναγκασμός-Τιμωρία
Υπάρχουν εξαναγκαστικοί τρόποι και μέσα :
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, οποιαδήποτε παραβίαση του  άρθρου 21 παρ. 6 που αναφέρεται στα άτομα με αναπηρία, είναι πράξη αντισυνταγματική και γεννά αγώγιμο δικαίωμα. 
Επιπλέον, υπάρχουν νόμοι, διατάξεις, αποφάσεις που τιμωρούν τους ασυνείδητους, αλαζόνες και αδιάφορους πολίτες που καταπατούν τα δικαιώματα των Αναπήρων.
Αλλά και η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων συνέταξε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης με χρονικό ορίζοντα το 2010 και με στόχο την ένταξη των θεμάτων αναπηρίας στις σχετικές κοινοτικές πολιτικές και την ανάπτυξη συγκεκριμένων ενεργειών σε καίριους τομείς για την προώθηση της άρσης του αποκλεισμού των ατόμων με αναπηρία.
Επιθυμούμε όμως αυτό ως κοινωνία; Περισσότερα αστυνομικά μέτρα και απαγορεύσεις , αυστηρότερες ποινές και απειλή τιμωρίας;

Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι τα άτομα με ειδικές ανάγκες στη χώρα μας δεν αντιμετωπίζονται ως ισότιμοι πολίτες ως προς την προσβασιμότητα τους, αλλά ως πολίτες Β’ κατηγορίας. Πολλοί από αυτούς, λόγω της έλλειψης σύγχρονης υποδομής δεν τολμούν να βγούν από το σπίτι τους, διότι δυσκολεύονται να κυκλοφορήσουν άνετα, επομένως δεν έχουν μια φυσιολογική ζωή αφού ζουν στις παρυφές της καθημερινότητας και της κοινωνίας.
Παρά την αναμφισβήτητη πρόοδο,  οι υποδομές δεν έχουν φθάσει το επίπεδο άλλων κρατών. Δεν παρέχεται η εξυπηρέτηση που απαιτείται . Πέρα από τη δημιουργία  υποδομών και τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις , αυτό που πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ να αλλάξουμε, είναι η νοοτροπία του Έλληνα πολίτη.

Κρίνεται αρχικά απαραίτητη η νομοθετική κατοχύρωση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προτείνει να μη σχεδιάζεται καμιά πολιτική δε θα προβλέπει και δε θα διασφαλίζει την προσβασιμότητα και τελικά τη δημιουργία Εθνικού Σχεδίου Δράσης ώστε να επιτευχθεί ο συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων.        
 
Για να δημιουργηθούν οι οικονομικές προϋποθέσεις (εξεύρεση πόρων), ώστε να αναπτυχθούν οι δράσεις για την προσβασιμότητα, θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί ένα ειδικό τέλος επί του τζίρου των καζίνων της χώρας όπως συμβαίνει στη Φινλανδία για παράδειγμα ή και η δημιουργία ενός λαχείου γι’ αυτό το σκοπό όπως συμβαίνει στην Ισπανία.

Σημαντικό επίσης ρόλο μπορεί να έχει η εθελοντική προσφορά αθλητικών σωματείων και αθλητών μεμονωμένα στην προσπάθεια κοινωνικοποίησης των ατόμων με ειδικές ανάγκες άτομα με ειδικές ανάγκες.
Είναι γεγονός πως ένα άτομο με ειδικές ανάγκες που ασχολείται έστω και ερασιτεχνικά με τον αθλητισμό ανακαλύπτει μέσα του τη δύναμη να βρίσκει λύσεις για τα προβλήματα της καθημερινότητας του, εκεί που οι συμπολίτες του δείχνουν αδιαφορία.
Ένα ακόμη άξιο προσοχής ζήτημα είναι η ανάπτυξη της επισκεψιμότητας, δηλαδή της πρόσβασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε ιδιωτικούς χώρους. Θα μπορούσαν, με νομοθετική ρύθμιση, οι κατασκευαστές να υποχρεώνονται -με την κατάλληλη χορήγηση κινήτρων- να δημιουργούν υποδομές, όπως ράμπες ή  ανελκυστήρες, ώστε να μπορεί ο ανάπηρος να επισκεφθεί συγγενείς, συνεργάτες και φίλους στο σπίτι ή στην εργασία τους. Η επισκεψιμότητα έχει ιδιαίτερη ανάπτυξη σε πολλές χώρες της Ευρώπης. 

Σημαντική, τέλος, κρίνεται και  η περαιτέρω ανάπτυξη κοινωνικών προγραμμάτων, όπως λ.χ. το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι», μέσω των οποίων μπορούν να εξυπηρετούνται άτομα με ειδικές ανάγκες άτομα με ειδικές ανάγκες που στερούνται υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος και οικονομικών πόρων.